Ohridski biser – brend grada Ohrida

Ohrid – grad pod Samuilovom tvrđavom obiluje kulturno-istorijskim spomenicima, prirodnim lepotama i bogatstvima, a ima i svoj brend – ohridski biser.

Ohridski biser je ambasador Ohrida i naše zemlje širom sveta. Savršen i unikatan suvenir za one koji posećuju Ohrid i Ohridsko jezero. Svaki turista koji je došao u grad čuo je, video ili kupio ohridske bisere, a šetajući čaršijom od Ohriđana saznao je i razne legende o postanku ohridskog bisera.

Samo dve porodice, Filevi i Talevi u Ohridu, znaju tajnu izrade dobro poznatog ohridskog bisera koja se prenosi sa kolena na koleno. Ove dve porodice neguju tradiciju i obrađuju proizvod nazvan originalni ohridski biser.

Mihajlo, poznati majstor za izradu ohridskog bisera, četvrta generacija porodice Filevih, kaže da se prirodne perle izrađuju po specijalnoj tehnologiji o kojoj se ne otkrivaju detalji. Tajnu tehnike izrade donosi ruski emigrant Jovan Subanovič, 1928. godine, koji slučajno dolazi u Ohrid. Ostajući u gradu duže vreme između Mihajlovog pradede Nikole i Jovana rađa se veliko prijateljstvo. U znak ovog iskrenog druženja Jovan svog prijatelja upoznaje sa tajanstvenom tehnikom izrade bisera.

Šetajući obalama Ohridskog jezera i razgovarajući o mnogim životnim temama, Jovan je ugledao ribare, stričeve njegovog pradede. Nosili su koševe pune plašice, ribe koja živi u Ohridskom jezeru.

Mihajlo Filev kaže da je Jovan, čim je ugledao ribe, odmah shvatio da tajnu koju nosi iz Rusije, tačnije sa Bajkalskog jezera, može da otkrije ovde. A tajna je bila u ribi plašici, endemskoj vrsti, od čijih krljušti može da se napravi biser. Tako je Jovan, u znak velikog prijateljstva, upoznao njegovog pradedu Nikolu sa tajanstvenom tehnikom izrade bisera. Četiri godine kasnije njegov deda Mihajlo pokušava da razvije brend, da bi kasnije to radio i njegov otac Nikola. Sadašnji majstor Mihajlo, najmlađi iz porodice, kršten po svom dedi koji je nasledio ovaj zanat i koji ga vešto promoviše i modernizuje, nada se da će i njegova deca nastaviti tradiciju ovog zanata.

Filev kaže da se kod njega još u detinjstvu rodila ljubav prema ovom zanatu dok je gledao svoju porodicu kako svakodnevno radi, a prvi đerdan svojim rukama izradio je kada mu je bilo 17 godina, onda kada je u potpunosti savladao celu tehniku i otkrio sve tajne zanata. U tome mu je pomogla njegova baka Slavjanka Fileva. Filevi su porodica koja izrađuje čuvene ohridske bisere još od daleke 1928. godine, što potvrđuju istorijske činjenice i institucije.

Kažu da ohridski biser nije nađen u školjci, kako mnogi misle, već se izrađuje tako što se uzima najsjajniji (unutrašnji) deo školjke koji se obrađuje sve dok se ne dobije željena forma – sedefasto zrno. Naredni proces obrade zrna je premazivanje već dobijenog sedefastog zrna emulzijom koja se dobija od krljušti ohridske ribe – plašice. Još ranije je kreirano nekoliko modela ogrlica od ohridskog bisera koje su davale pečat mnogim svečanostima kakve su bile svadbe, slave i domaće posete, prosidbe itd. Ogrlice su birane prema prigodi. Veoma vrednim nakitom nanizanim od zrna ohridskog bisera kite se mnoge poznate ličnosti. Tu se ubrajaju njegovo veličanstvo kralj Gustav i njeno veličanstvo kraljica Silvija od Švedske, Džulijana Hol, danska kraljica Margareta II, Jovana od Italije, Marija Hoencolern-Singmaringen, predsednik Đorđe Ivanov, brojne estradne i sportske zvezde iz regiona i šire, među kojima su Novak Đoković, Neda Ukraden, Emina Jahović, Rade Šerbedžija, Karolina Gočeva, Ruslana, Ceca, Indira Levak i mnoge druge poznate ličnosti.

Ohrid je 2016. godine dobio Muzej ohridskog bisera. Poznati majstori iz porodice Filevih su na otvaranju Muzeja posetiocima predstavljali proces izrade nadaleko čuvenog bisera. U Muzeju su postavljeni svi alati kojima se obrađuju biseri iz krljušti ohridske ribe plašice, fotografije četiri generacije majstora koji proizvode ovaj biser po tajnom receptu ruskog emigranta sa Bajkalskog jezera, kao i fotografije poznatih svetskih ličnosti, predsednika, kraljica i princeza koji su se okitili ohridskim biserima.

Muzej koji je obogatio makedonsku kulturu i tradiciju smešten je u blizini katedralne Crkve Svete Sofije, a u njemu posetioci imaju mogućnost da se upoznaju sa celim procesom izrade nadaleko čuvenih ohridskih bisera i vekovne tradicije Filevih.

Proizvod garantuju mnogobrojni sertifikati i priznanja na svetskom nivou

Dugogodišnja tradicija uspešno je prezentovana i u dokumentarnom igranom filmu „Porodična tradicija Filevih i Talevih“ koji je promovisan 2. avgusta 2017. godine u okviru renomiranog međunarodnog festivala Ohridsko leto. Takođe, veliki doprinos u negovanju ove tradicije, trajno, preko pisanih izvora, ostavlja i izdanje monografije „Ohridski biser u porodicama Filevih i Talevih“. Reč je o kompilaciji istorije, arhivistike, etnologije, umetnosti, kulture. U ovom izdanju, podržanom od Ministarstva kulture i NU Zavod i muzej, prvi put su obuhvaćene obe porodice koje poznaju tajnu izrade originalnog ohridskog bisera.

U ohridskom regionu tradiciju izrade ohridskih bisera praktikuju i druge porodice što predstavlja prepoznatljiv turistički brend.