Sto godina košarke u Srbiji: Zlatni vek svetske velesile

Vilijam Vajlend, Amerikanac koji je došao u misiji Crvenog krsta, doneo je pre sto godina prvu košarkašku loptu u beogradsku školu OŠ Kralj Petar. Niko, tada nije ni mogao da nasluti da će se dvadesetak godina kasnije, nekoliko stotina metara dalje, ispod zidina Malog Kalemegdana stvoriti svetska velesila.

Velesila koja je osvojila jednak broj Nejsmitovih pehara kao i zemlja koja je postojbina magične igre (5), koja je 1980. osvojila olimpijsko zlato i osam puta bila evropski prvak.

Upravo ta velesila će danas svečanom akademijom „Duže od veka, više od igre”, uz prisustvo brojnih legendi svetske košarke, obeležiti vek sporta po kome je naša zemlja poznata širom sveta. Iako je u međuvremenu Novak Đoković postao najprepoznatljiviji Srbin na planeti, slogan „Dobrodošli u zemlju košarke” nije izgubio na zvučnosti. Jer, Srbija je osvajač olimpijskog srebra u Riju, vicešampion sveta iz Španije i Filipina, evropski vicešampion iz Turske. Zemlja koja ima najtrofejnijeg evropskog trenera svih vremena, dvostrukog MVP igrača NBA lige, najbolje igrače Evrolige... Legende i asove prepoznatljive na svim meridijanima.

Svečanoj akademiji, umetničkoj hronologiji istorije srpske i jugoslovenske košarke, prisustvovaće i Andreas Zaglis, generalni sekretar FIBA, Kamil Novak, generalni sekretar FIBA Evrope, kao i predstavnici svih saveza bivših jugoslovenskih republika. Jer, svet dobro zna koliko je Srbija dala košarci.

Posle pozdravnih reči Andreasa Zaglisa, ministra sporta Zorana Gajića i Predraga Danilovića, zvanice na akademiji upoznaće se sa dolaskom Vajlenda i Sokolima koji su ga dočekali, zatim i predratnim i ratnim životom košarke u Jugoslaviji, kao i temeljima koje su na Malom Kalemegdanu postavili Bora Stanković, Nebojša Popović, Radomir Šaper, Aleksandar Nikolić, Milorad Sokolović...

Prvo međunarodno takmičenje organizovano u našoj zemlji bilo je EP košarkašica 1954. godine, a sedam godina kasnije naši košarkaši su na Beogradskom sajmu osvojili evropsko srebro, prvu medalju u riznici za koju bi bila potrebna knjiga da se sva odličja nabroje  opišu.

Sedamdesete i devedesete bile su dve zlatne dekade naše košarke. Generacija Kićanovića, Dalipagića, Slavnića i Radovanovića osvojila je bukvalno sve što se može osvojiti. Počev od Svetskog prvenstva u Ljubljani i prvog zlata, do krune u Moskvi kad su pod komandnom palicom Ranka Žeravice došli do olimpijskog zlata. Posle „posta” u osamdesetima sa nekoliko manje sjajnijih medalja na scenu dolazi generacija Vlade Divca, Žarka Paspalja, Aleksandra Đorđevića i Predraga Danilovića. Uz Dražena Petrovića, Tonija Kukoča i Dina Rađu prvo vraćaju evropski i svetski tron, osvajaju olimpijsko srebro, da bi po raspadu Jugoslavije, osvojili dva evropska i jedno svetsko zlato, kao i olimpijsku bronzu u Atlanti. Uz potpise trenerskih legendi - Dušana Ivkovića i Željka Obradovića.

Kraj jugoslovenske etape zaokružen je evropskim zlatom u Turskoj 2001. i svetskim u Indijanapolisu 2002. gde su glavne zvezde bili Dejan Bodiroga i Predrag Stojaković, a selektor Svetislav Pešić. Srpska niska uspeha počinje 2009. srebrom u Poljskoj, da bi se nastavila 2014. u Španiji kad je Aleksandar Đorđević generaciju predvođenu Milošem Teodosićem doveo do prve medalje na SP... Usledili su evropsko i olimpijsko srebro, a krug se nastavio ove godine na Filipinima sa titulom vicešampiona planete.

Srbija se osim uspeha u muškoj konkurenciji može pohvaliti i uspesima dama. Počev od srebra na Olimpijskim igrama u Seulu izborenog čudesnim košem Anđelije Arbutine uz vođstvo legendarnog Milana Vasojevića, preko jedine medalje na SP osvojene dve godine kasnije sa Mihajlom Vukovićem, sve do meteorskog uspeha generacije Sonje Petrović, Jelene Milovanović Bruks i Ane Dabović koju vodi Marina Maljković, najuspešnija selektorka svih vremena. Počev od zlatne medalje na EP u Budimpešti 2015, preko olimpijske bronze u Riju godinu dana kasnije i nove evropske krune 2021. u Španiji.

Za Srbe je košarka zaista više od igre. Ljubav koja češće donosi ogromnu radost, ponekad i iracionalan bol, jer poraze upravo zbog emocije teško preživljavamo. Iako će biti teško nadmašiti lestvicu koju su postavili prethodnici i aktuelni asovi, košarkaška porodica će se posle akademije rastati sa motom da „drugi vek bude još uspešniji”. Dostižno je, kao što su i ovi dometi bili mogući jer su u njih verovali Stanković, Popović, Šaper, Nikolić, Žeravica, Korać, Kićanović, Slavnić, Dalipagić, Divac, Paspalj, Đorđević, Danilović, Ivković, Obradović, Pešić, Bodiroga, Stojaković, Rebrača, Teodosić, Jokić, Bogdanović...