Kineska Superliga mlađa verzija Premijer lige

Za Žurnal piše: Dejan Gluščević

Engleska Premijer Liga je jedna od vodećih fudbalskih klupskih liga u svetu, kreirajući jedinstveni brend modernog globalnog fudbala u kome nastupaju neki od najtalentovanijih i najmlađih svetskih igrača.

Kineska Super Liga (KSL) postaje vrlo atraktivna za strane igrače i vodeće svetske trenere politikom visokih transfera uz otvorenu i značajnu podršku iskazanu u vladinoj strategiji za uspeh nacionalne reprezentacije.

Od 1992. engleska Premijer liga je najavljena kao vodeća profesionalna fudbalska klupska liga u svetu. Nastaje odlukom fudbalskih klubova koji su se takmičili u fudbalskoj ligi prve divizije, iz 1888 godine, o formiranju novog brenda Engleske fudbalske lige (EFL). Najveći poslovni uspeh liga beleži 2018. godine potpisivanjem rekordnog ugovora o prodaji TV prava za period 2019-20 na godišnjem nivou od 3,1 milijardu funti sa svetskim televizijskim konglomeratima Skaj i BT grup.

Razlog ovako visoko realizovanog ugovora leži u tome što se Premijer liga prenosi na 212 teritorija (koji imaju procenjeno 643 miliona domaćinstava) sa potencijalnim TV auditorijumom od 4,7 milijarde gledalaca. Ligu je osnovalo 22 člana i funkcioniše kao korporacija čije su vlasnici 22 kluba. Svaki član je akcionar koji ima pravo glasa u upravljanju.

Od dana osnivanja samo je sedam klubova osvojilo šampionsku titulu: Mančester Junajted 13 puta, Mančester Siti 6, Čelsi 5, Arsenal 3 i po jednom Blekburn, Lester i Liverpul.

Finansijski Premijer liga ostvaruje najveći promet od ukupno 2,48 milijardi evra. Dvadeset klubova lige se našlo na listi Football Money League.

Premijer liga je takođe najveći sportski program u Aziji, kroz ugovore sa Optus telekomjunikejšn u Australiji, Star sports u Indiji, Super sports u Kini, ali i DAZN u Kanadi,  En-Bi-Si sports u SAD, Supersport u Africi, Kanal plus u Francuskoj, Skaj sport u Nemačkoj, Meč TV u Rusiji, Skaj sport u Italiji, Ileven sport u Portugaliji, DAZN u Španiji, beIN u Turskoj, NENT u nordijskim zemljama, I-es-pi-en Brazil i Foks sport u Brazilu,  Meksiko u Centralnoj Americi.

Premijer liga se igrala na 58 stadiona od njenog formiranja. Nakon Hilborou katastrofe na osnovu izveštaja Tejlorove komisije svi stadioni su bez zaštitne ograde i samo sa sedećim mestima. Prosečan kapacitet engleskih stadiona premijer lige je 40.302 mesta, a na primer prosečna poseta u sezoni 2016/17 je bila 35.838 gledalaca.

Profesor Sajmon Čedvik ističe da evropski klubovi koriste različite strategije i inicijative da dosegnu potencijalno velike globalne baze navijača u Aziji i na Američkom tržištu.

Engleska premijer liga je 2008. godine uvela globalni projekat pod nazivom „39. utakmica” u kojoj rivali iz lige igraju utamicu u dalekoj Aziji. Zauzvrat grad domaćin je plaća troškove i bonuse klubovima zbog promocije fudbala (i naravno Premijer lige). Istovremeno se organizuju predsezonske turnije (najčešće su to radili Mančester junajted i Bajern Minhen). Da bi se nakon toga ostvarivali velikih transfera (Drogba i Anjelka među prvima, zatim i ostali). Bajern Minhen je napravio partnerstvo sa Ali Babom preko čije platforme su se prodavali suveniri – sama platforma je imala oko 550 miliona korisnika. Vlasnici Mančester Junajteda porodica Glejzer je prvo izlistala akcije kluba na Singapurskoj berzi (2011. godine) pre prelaska na Njujoršku, dok je Čelzi je imao dugogodišnji ugovor sa Samsungom.

Po koeficijentu AFK postoje „Pet velikih azijskih liga” – Kineska, Katarska, Korejska, UAE i Iranska liga (Chinese Super League (China), Qatar Stars League (Qatar), K-League (Korea Republic), UAE Arabian Gulf League (UAE) and Persian Gulf Pro League (Iran) (AFC, 2019).

Kineska Super liga postaje sve više atraktivnija i interesantnija, a posebno za strane igrače i trenere sa svetskim renomeom. Kineski državni vrh je fudbal identifikovao kao ključan u nacionalnoj strategiji koja nastoji da izgradi sport, koristeći igru za promociju zdravih stilova života i – iznad svega – stvaranje reprezentacije koja će osvojiti Svetsko prvenstvo do 2050. godine.

U daljem radu se analiziraju podaci o poseti utakmicama, prihodima od prodaje karata, uticaju društvenih medija, vlasništvu klubova za tri završena sezone: 2015/16, 2014/15 i 2013/14 pre pandemije.

Premijer liga je privatna korporativna liga koju čine engleski klubovi dok kineskom Super ligom upravlja kineska država.

U Kineskoj super ligi poseta stadionima po sezoni raste 10 odsto i preti da će uskoro prestići Premijer ligu.

Osnovni prihode premijer ligaša je kolektivna prodaja TV prava. Klubovi premijer lige vode izbalansiranu komercijalnu politiku kojom žele da maksimizuju prihode, povećaju pristupačnost navijačima širom sveta i izgrade pozitivnu atmosferu kroz prisustvo na društvenim mrežama i video skrining platforme.

Premijer liga trenutno ima više od 340 komercijalnih partnerstava, u proseku 17 po klubu. Poređenja radi, klubovi kineske Super lige imaju 114 uspostavljenih partnerstava, u proseku sedam po klubu. U okviru ovoga postoje široki dispariteti koji odražavaju stepen do kojeg igru u Kini vode konglomerati i vlade, kao i komercijalni uticaj.

Ove dve lige imaju više zajedničkog nego što se na prvi pogled čini, iako se nivo zrelosti svake lige znatno razlikuje: oboje se suočavaju sa izazovom u upravljanju odgovarajućim nivoom stranog uticaja i ulaganja. Iz različitih razloga i u različitim načinima, obe lige se suočavaju sa zajedničkim izazovima u angažovanju domaće korisničke baze navijača i razvoj autohtonih talenata. U različitim stepenima, oboje imaju izazove u pogledu etike i usklađenosti.

Premijer liga je „starija” u ovom uporednom pregledu, tržišta su duže uspostavljena, samoproglašena kao „najbolja liga u svetu” posedujući neke od najlegendarnijih fudbalskih brendova i najbolji izbor menadžera i trenera.

Kineska super liga je relativno mlađa verzija Premijer lige, podržana vladinom strategijom da je prioritet uspeh nacionalnog tima.

U Premijer ligi stadioni su skoro ispunjeni do punog kapaciteta, televizijski prihod utrostručen u poslednjih 10 godina. Vodeći klubovi sve više usvajaju sofisticirani model partnerstva za upravljanje komercijalnim ugovorima.

Kineska Super liga generiše daleko manje prihoda i posetu utakmicama.  Kineska vlada podržava desetogodišnjom strategijom ligu uz značajne lokalne investicije. Kineska Super liga je mnogo više pristupačnija za lokalne navijače i samim tim ima mnogo veći potencijal rasta. Ukupna posećenost kineske Super lige porasla je za više od 10 odsto po sezoni od 2014. do 2016. godine.

Kineska Super liga ima prosečan kapacitet stadiona od 46.000 dok Englezi imaju kapacitet nešto više od 37.000 po stadionu za Premijer ligu. Gledanje uživo elitnog profesionalnog fudbala u kineskoj Super ligi je takođe pristupačnije sa prosečnim cenama ulaznica između 0,3 odsto i 4 odsto raspoloživog dohotka u Kini. Nasuprot tome, prosečne cene karata za utakmice Premijer lige čine između 2,3 odsto i 6 odsto od  raspoloživog dohotka u Velikoj Britaniji ali je Premijer liga prosečno rasprodala 96 odsto karata.

U Engleskoj postoje rizici upravljanja, održavanje atmosfere utakmice, rizik da su karte za mlađe navijače preskupe, odnosno kako postići pristupačne ponude za gostujuće navijače.

U komunikaciji na društvenim mrežama u Premijer ligi dominira 5 klubova: Mančester junajted, Čelsi, Arsenal, Liverpul i Mančester siti (ovih pet klubova pokriva 86 odsto aktivnosti).

U kineskim društvenim mrežama takođe dominiraju vodeći klubovi:  šestostruki pobednik lige Guangdžou Evergrande, Šandong Luneng, Peking Guoan, Tjanjin TEDA i Šangaj Grenland Shenhua. Zajedno imaju 71 odsto svih aktivnosti Super lige uključujući Sino Veibo. Guangžou Evergrande, Šangaj Grenland Šenhua i Peking Guoan imaju najbolju prodaju karata. Šandong Luneng i Tjenđin TEDA je imala slabiju prodaju, pokazujući da je relativno jako onlajn prisustvo ne mora nužno ispuniti stadion.

U segmentu komercijalnog partnerstva Kineska Super liga ima 12 partnera. Globalni ambasador brenda je Pavel Nedved, a postoji i strateško partnerstvo sa IMG-om, koji podržava komercijalni razvoj lige.

Premijer liga trenutno ima pet kategorija partnera. Top partneri su:

• Barclays – brend broj 2 za platne kartice - 25,9 miliona kartica.

• Cadbury – brend broj 1 konditorskih proizvoda, sa maloprodajom od 2,1 milijarde dolara

• Carling -  broj 1 brend piva - 596 miliona litara godišnje.

• EA Sports FIFA – brend broj 2 softvera za video igre sa maloprodajom od 189 miliona USD.

• Nike – brend broj 1 sportske odeće-  sa maloprodajom od 1,7 milijardi USD

• TAG Heuer - deveti brend satova u svetu - 39 miliona USD u maloprodaji

U odnosu na partnerstva na nivou klubova Premijer liga ima mnogo etabliraniji sofisticiraniji i segmentiraniji pristup, sa prosečno 17 komercijalnih partnerstava po klubu. Po broju partnerstva je Mančester junajted ima 57 različitih partnerstava. Partnerstva se često segmentiraju po kategoriji i tržištu, a geografska podela omogućava segmentaciju, pa čak i više partnera u okviru mnogih kategorija. Spisak partnerstava Mančester junajteda stalno raste.Pored Junajteda sledeći klubovi sa najviše partnera su Mančester siti (39) i Lester Siti (30).

Kineski superligaški klubovi imaju 114 javno objavljenih partnerstva, sa prosekom od sedam po klubu. Hangzhou Greentown i Shijiazhuang Ever Bright imali su samo po jedno komercijalno partnerstvo.

Euromonitor internešnal u svom istraživanju predviđa tri moguća scenarija budućnosti kineskog fudbala:

Kineski put - Uspeh kineske reprezentacije podiže posetu utakmicama, nove prenose i mogućnosti novih partnerstva sa kineskom superligom. Plan je da 2050. godine Kina igra u polufinalu i finalu svetskog prvenstva

Kolaborativna saradnja - Fudbal u Kini nastavlja da raste ujednačenim tempom, ali tako da ne preti već uspostavljenim ligama. Različiti osnovni pokretači rasta kineske Super lige i Premijer lige nalaze zajednički jezik uz opciju da talentovani kineski igrači zaigraju u Premijer ligi. Kineska super liga postaje regionalno dominantna kao brend i medijski atraktivna. Zajednički globalni turniri.

Formula Fudbal - Uspeh kineske reprezentacije na velikom turniru inicira uspeh kineske Super lige i njene vrhunske klubove. Vrhunski klubovi u Engleskoj i Evropi traže nove mogućnosti za povećanje prihoda, uključujući formiranje globalne „super lige”.