Dan kada fudbal nije odigran, a istorija je krenula u drugom pravcu: 35 godina od Maksimira

Davni, 13. maj 1990. godine, datum je koji se u fudbalskoj istoriji Jugoslavije više pamti po haosu nego po igri. Utakmica između Dinama i Crvene zvezde, zakazana na zagrebačkom stadionu Maksimir, pretvorila se u masovne nerede koji su, po mišljenju mnogih, simbolično najavili krvavi raspad SFRJ.

Umesto derbija, usledili su sukobi navijača, policije i brojne provokacije. Preko 3.000 Delija, među kojima i pripadnici vojnih škola i predvođeni vođom navijača Željkom Ražnatovićem Arkanom, stiglo je u Zagreb – kako autobusima tako i vozom. Atmosfera je već danima bila napeta. Na stadionu, naoružani predmetima, skandirali su parole poput: "Zagreb je Srbija" i "Ubićemo Tuđmana."

Do eskalacije je došlo kada su se Delije, postavljene u donjem delu južne tribine, sukobile sa Bed Blu Bojsima, koji su bili iznad njih. Kamenice, baklje, lomljenje ograda – sve to uz minimalnu reakciju policije. Kada su navijači Dinama pokušali da pređu teren i odgovore, policija ih je brutalno suzbijala pendrecima, suzavcem i vodenim topovima.

Najupečatljiviji trenutak ostao je snimak Zvonimira Bobana, kapitena Dinama, koji je nogom udario policajca Refika Ahmetovića, navodno u pokušaju da zaštiti svog navijača. Taj udar odjeknuo je širom sveta, a Si-En-En  je ovaj nered svrstao među pet sportskih događaja koji su promenili svet.

Ukupno je povređeno preko 200 osoba, uključujući 117 policajaca, 39 navijača Crvene zvezde i 37 Dinama, a preko 100 osoba je uhapšeno. Nakon toga, utakmica je službeno registrovana pobedom Zvezde rezultatom 3:0 službenim rezultatom.

Ovaj događaj se često pominje kao prekretnica – ne samo u fudbalu, već i u istoriji regiona. Sa jedne strane, za navijače Crvene zvezde, to je bio izraz patriotizma i snage. Sa druge, selektivna primena sile od strane tadašnje milicije i destrukcija stadiona stvorili su duboke podele koje i danas izazivaju polemike.

Politički kontekst je bio jasan. Četiri meseca ranije, na 14. kongresu Saveza komunista, slovenačka i hrvatska delegacija napustile su zasedanje, što je označilo faktički početak raspada SKJ. Nakon toga, višestranački izbori u Hrvatskoj doveli su do vlasti HDZ i otpočela je reorganizacija MUP, uklanjanje srpskih kadrova i pripreme za nezavisnost.

Maksimir 1990. nije bio samo sportski događaj — bio je ogledalo društvene, političke i nacionalne napetosti. Za mnoge je to simbolični početak kraja Jugoslavije. Dan kada fudbal nije pobedio, ali je jasno najavio da se nalazimo na pragu istorijskog raspleta čije će posledice biti tragične i dalekosežne.